Ubezpieczenie rentowe gwarantuje świadczenia pieniężne w przypadku utraty dochodów pieniężnych wynikłej z powodu inwalidztwa (niezdolności do pracy). W takim przypadku, osoby uiszczające składki tego ubezpieczenia otrzymują rentę tytułem rekompensaty za utracone wynagrodzenie lub dochód. W przypadku zgonu osoby ubezpieczonej, będącej żywicielem rodziny, uprawnieni członkowie jej rodziny korzystają z renty rodzinnej.

Świadczenia wypłacane z ubezpieczenia rentowego

Ubezpieczenie rentowe wypłaca następujące świadczenia:

• renta z tytułu niezdolności do pracy (inwalidzka);
• renta szkoleniowa;
• renta rodzinna (patrz punkt 2.5).

Prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy przysługuje osobom ubezpieczonym, u których orzeczono częściową lub całkowitą niezdolność do wykonywania jakiejkolwiek działalności zarobkowej z powodu złego stanu ich zdrowia. Całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy. Za częściowo niezdolną do pracy uważa się osobę, która utraciła - w znacznym stopniu - zdolność do pracy zgodnej z posiadanym przez nią poziomem kwalifikacji.

Podstawowym kryterium przy przyznaniu uprawnień do korzystania z renty z tytułu niezdolności do pracy jest powstanie całkowitej lub częściowej niezdolności do prowadzenia działalności zarobkowej z powodu upośledzenia zdolności fizycznych lub umysłowych i niemożności odzyskania zdolności do pracy po okresie reintegracji. Niezdolność do pracy zostaje ustalona na okres nieprzekraczający 5 lat, chyba że według wiedzy medycznej nie ma rokowań odzyskania zdolności do pracy przed upływem tego okresu- wówczas niezdolność do pracy będzie orzekana na dłuższy okres.

Prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który spełnia łącznie następujące warunki:

• jest niezdolny do pracy;
• ma udowodniony wymagany okres składkowy i nieskładkowy;
• niezdolność do pracy powstała w jasno określonych ustawą okresach składkowych, na przykład w okresie ubezpieczenia, zatrudnienia, pobierania zasiłków ubezpieczenia społecznego (chorobowego lub opiekuńczego) albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów.

Okres składkowy i nieskładkowy wymagany do przyznania renty uzależniony jest od wieku osoby, w jakim powstała niezdolność do pracy:

• 1 rok jeżeli niezdolność do pracy powstała przed ukończeniem przez ubezpieczonego 20 lat życia;
• 2 lata jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 20 do 22 lat;
• 3 lata jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 22 do 25 lat;
• 4 lata jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 25 do 30 lat;
• 5 lat jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 30 lat.

Okres wymaganych 5-ciu lat w odniesieniu do osób, u których niezdolność do pracy powstała po ukończeniu 30 roku życia, musi przypadać na okres ostatnich 10 lat poprzedzających dzień zgłoszenia wniosku o rentę lub upłynąć przed dniem powstania niezdolności do pracy.

Wysokości renty ustala się w następujący sposób:

1. renta z tytułu całkowitej niezdolności do pracy:
   • 24 % kwoty bazowej;
   • 1,3% podstawy wymiaru za każdy rok okresów składkowych;
   • 0.7 % podstawy wymiaru za każdy rok okresów nieskładkowych,
   • 0,7% podstawy wymiaru za każdy rok okresu brakującego do pełnych 25 lat ubezpieczenia przypadających od dnia zgłoszenia wniosku o rentę do dnia ukończenia przez wnioskodawcę 60 lat;
2. renta z tytułu częściowej niezdolności do pracy: wynosi 75% renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy;
3. renta z tytułu całkowitej niezdolności do pracy i samodzielnej egzystencji : podobnie jak w punkcie 1 plus zasiłek pomocowy
4. renta szkoleniowa: 75% podstawy wymiaru renty inwalidzkiej, nie mniejsza niż najniższa wysokość renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy.

Oceny niezdolności do pracy dokonuje w formie orzeczenia lekarz orzecznik Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (ZUS).

Orzeczenie stanowi podstawę dla organu rentowego do wydania decyzji w sprawie świadczeń uzależnionych od stwierdzenia niezdolności do pracy.

Odwołania

Organem orzekającym w I instancji jest lekarz orzecznik ZUS, natomiast w II instancji orzekają komisje lekarskie ZUS. Od orzeczenia lekarza orzecznika ZUS osobie zainteresowanej przysługuje prawo wniesienia sprzeciwu do komisji lekarskiej ZUS w ciągu 14 dni od dnia doręczenia tego orzeczenia. Sprzeciw można wnieść za pośrednictwem jednostki organizacyjnej ZUS właściwej ze względu na miejsce zamieszkania osoby zainteresowanej.

Prawo do renty szkoleniowej przysługuje każdej osobie spełniającej warunki wymagane do przyznania renty i uzyska orzeczenie o celowości przekwalifikowania zawodowego ze względu na niezdolność do pracy w dotychczasowym zawodzie. Po przyznaniu renty szkoleniowej, organ rentowy kieruje daną osobę do powiatowego biura pracy celem umożliwienia jej odbycia szkolenia przygotowującego ją do wykonywania nowego zawodu.

Renta szkoleniowa przyznawana jest na okres 6 miesięcy. Na wniosek starosty (urzędnika kierującego powiatem) istnieje możliwość przedłużenia tego okresu najdłużej o dalsze 30 miesięcy.